Kuasa - Kuasa Menangkap

Oleh: Wan Mohd Fadillah Mat

Tangkapan adalah tindakan pertama yang diambil terhadap seseorang yang dituduh melakukan sesuatu kesalahan. Oleh itu adalah penting untuk memastikan tangkapan yang dibuat itu adalah sah di sisi undang-undang yang ada. Persoalan sama ada satu tangkapan itu sah atau tidak adalah mustahak kerana ia akan menentukan kesahihan tindakan-tindakan susulan yang akan diambil sewaktu menjalankan siasatan.

Misalnya, jika seseorang yang ditangkap memberi percakapan kepada polis selepas ia ditangkap, percakapan itu hendaklah dirakam mengikut Seksyen 113 Kanun Prosedur Jenayah (KPJ) yang memerlukan amaran diberi sebelum percakapan dirakam.
Kegagalan untuk memberi amaran akan menyebabkan apa-apa sahaja yang diberi dalam percakapan tidak boleh diterima sebagai keterangan terhadapnya.
Tangkapan yang tidak sah akan mendedahkan orang yang melakukan tangkapan kepada tindakan sivil yang boleh diambil. Sila rujuk Gabriel v PP [1992] 1 MLJ 593.

CARA-CARA MENANGKAP

Cara-cara untuk melakukan suatu tangkapan yang sah telah dihuraikan dalam Seksyen 15 (1) KPJ. Jika orang yang hendak ditangkap menghalang dengan apa cara jua usaha untuk menangkapnya atau cuba mengelakkan tangkapan, mana-mana pegawai polis atau mana-mana orang lain boleh menggunakan apa jua cara untuk menangkapnya, termasuk menggunakan kekerasan yang minima atau berpatutan Seksyen 15 (2) KPJ.
Dalam kes Kang Ho Soh [1992] 1 MLJ 360 tertuduh enggan mengikut arahan polis dan kekerasan yang digunakan melebihi dari apa yang berpatutan. Walaupun terdapat peruntukan yang membolehkan kekerasan digunakan, perlu diingat kekerasan yang digunakan tidak melampaui hingga menyebabkan kematian, melainkan seseorang itu disyaki melakukan satu kesalahan yang boleh dihukum mati atau dipenjara seumur hidup - Seksyen 15 (3) KPJ.
Dalam kes Mahmod lwn Kerajaan Malaysia [1974] 1 MLJ 103, mahkamah memutuskan dalam kes-kes biasa, sesuatu tangkapan tidak seharusnya tertakluk kepada sekatan yang berlebihan daripada yang perlu, untuk menghalangnya dari melepaskan diri.
Lord Devlin dalam Shaaban & Ors v. Chong Fook Kam & Anor [1969] 2 M.L.J 219 memutuskan tidak ada tangkapan jika seorang anggota polis hanya menahan seseorang untuk membuat pertanyaan.

TANGKAPAN DENGAN WARAN DAN TANPA WARAN

Dalam kes-kes yang lazim ditangkap ('seizable offences') mana-mana anggota polis boleh menangkap tanpa waran, seseorang yang melakukan satu kesalahan. Dalam kes-kes yang tidak lazim ditangkap ('non seizable') tangkapan tidak boleh dibuat tanpa waran.
Agar tidak keliru dalam memastikan kes-kes yang lazim ditangkap dan tidak lazim ditangkap, rujukan hendaklah dibuat pada Seksyen 2 (1) KPJ. Menurut seksyen itu, kes 'boleh ditangkap' bererti satu kes yang membolehkan seorang pegawai polis biasanya menangkap tanpa waran sebagaimana yang tercatat di ruang ketiga dalam Jadual Pertama KPJ.
Untuk mengetahui kesalahan tertentu dalam Kanun Keseksaan (Penal Code) dalam jenisnya, sila rujuk kepada Jadual Pertama KPJ yang menyenaraikan semua kesalahan dalam Kanun Kesiksaan.

Di penghujung jadual ini peruntukan dibuat bagi menentukan kesalahan selain daripada yang terdapat di dalam Kanun Keseksaan.
Untuk kesalahan-kesalahan ini, jika pesalah boleh dijatuhkan hukuman penjara selama tiga tahun atau lebih, ruang ketiga menggulungkan kesalahan itu sebagai kesalahan yang boleh ditangkap.

Bagi kesalahan yang boleh dihukum penjara kurang daripada tiga tahun atau boleh dihukum dengan denda sahaja, kesalahan itu ialah kesalahan tidak boleh ditangkap.
Jadual Pertama memperuntukan kesalahan dalam undang-undang lain secara am sahaja. Untuk itu kita perlu merujuk kepada statut khas atau undang-undang tertentu di mana kesalahan itu ditakrifkan kerana kebiasaannya satu-satu statut akan menjelaskan status kesalahan.
Terdapat kesalahan tertentu yang disenaraikan sebagai kesalahan yang boleh ditangkap walaupun pada hakikatnya cuma boleh dihukum dengan penjara tidak melebihi dua tahun.
Sebagai satu contoh, Seksyen 7 Akta Polis 1967 berhubung kes-kes perhimpunan, perjumpaan dan perarakan di mana hukuman penjara tidak melebihi tiga tahun tetapi sub seksyen (6) jelas memperuntukkan bahawa mana-mana anggota polis boleh menangkap tanpa waran orang yang melakukan kesalahan. Ini menjadikan semua kesalahan di bawah Seksyen 27 Akta Polis 1967 kesalahan 'lazim ditangkap'.

ORANG YANG BOLEH MENANGKAP

Mengikut undang-undang, terdapat empat kategori orang yang boleh menangkap tanpa waran iaitu mana-mana pegawai polis, penghulu, orang awam dan Majistret ataupun seorang Jaksa Pendamai.

(1) Seorang Pegawai Polis

Bermaksud mana-mana anggota PDRM - Seksyen 2 Akta Polis 1967. Keadaan-keadaan di mana polis boleh membuat tangkapan disenaraikan dalam perenggan (a) hingga (k) kepada Seksyen 23 KPJ. Peruntukan di para (a) paling kerap digunakan kerana ia berkaitan dengan 'kesalahan boleh ditangkap' yang dilakukan di mana-mana tempat di Malaysia.
Seksyen 24 KPJ membolehkan mana-mana pegawai polis menangkap seseorang yang melakukan satu 'kesalahan tidak boleh ditangkap' yang berlaku di hadapannya dan jika orang yang ditangkap itu enggan memberi nama dan alamatnya apabila diminta atau didapati telah memberi nama dan alamat palsu.

(2) Seorang Penghulu

Seorang Penghulu boleh membuat tangkapan dalam keadaan sama seperti seorang pegawai polis mengikutSeksyen 23 KPJ.

Walaubagiamanapun, Seksyen 25 memerlukan seorang penghulu menyerahkan orang yang ditangkap itu kepada pegawai polis yang berhampiran atau balai polis yang berhampiran 'tanpa kelewatan yang tidak perlu'. Pegawai polis akan membuat tangkapan semula.

(3) Tangkapan oleh orang awam

Seorang awam hanya boleh melakukan tangkapan tanpa waran jika keperluan dalam Seksyen 27 KPJdipenuhi. Kesalahan yang dilakukan oleh orang yang ditangkap tanpa waran itu mestilah satu kes yang 'tidak boleh dijamin' dan 'boleh ditangkap'.
Tanpa kelewatan tangkapan itu hendaklah diserahkan kepada polis yang akan menjalankan pemeriksaan dan jika perlu melaksanakan tangkapan di bawah Seksyen 28 atau Seksyen 24 KPJ, mengikut mana yang lebih sesuai. Jika dalam pandangan pegawai polis tiada sebarang kesalahan yang dilakukan, orang yang ditangkap itu hendaklah dibebaskan.
Seksyen 27 KPJ juga memperuntukkan bahawa seorang awam hanya boleh melakukan tangkapan jika orang itu melakukan kesalahan dalam pandangannya.
Terdapat dua takrifan tentang 'dalam pandangannya' 'iaitu, 'dalam penglihatannya' atau 'menurut pendapatnya'.

Di India dalam kes-kes Durga Singh [1963] 1 Gr Lj 827 dan Kartar Singh [1956] AIR Punj 122, mahkamah telah memutuskan bahawa ianya membawa maksud 'dalam penglihatannya'.
Dalam satu kes di Singapura yang tidak di laporkan, Metro (Golden Mile) Pte. Ltd. v Paul Chua Liang, Hakim Choor Singh telah mengikut keputusan yang dibuat dalam kes-kes India dan memutuskan bahawa kesalahan mesti dilakukan dalam penglihatan seseorang awam sebelum tangkapan itu menjadi sah.

(4) Tangkapan Oleh Majistret dan Jaksa Pendamai

Seksyen 30 KPJ membolehkan seorang Majistret atau Jaksa Pendamai menangkap atau memberi kuasa kepada mana-mana orang untuk menangkap seorang pesalah jika satu kesalahan telah dilakukan dalam kehadiran mereka atau dalam kawasan bidang kuasa tempatan mereka.

Mereka boleh menghantar orang yang ditangkap itu untuk diletakkan dibawah tahanan atau melepaskannya setelah mengikat jamin.
Seksyen 31 hanya terpakai kepada Majistret dan membolehkan seorang Majistret menangkap atau membenarkan tangkapan dalam kehadirannya mana-mana orang yang beliau boleh mengeluarkan waran.

Dipetik dari : rmp/gov